अमेरिकेतही मराठी नाटकांना मोठा प्रेक्षक वर्ग असल्याने अनेक कला मंडळे दर्जेदार मराठी नाटकांची निर्मिती करतात आणि प्रेक्षकांना उत्तम नाट्यकृती बघण्याची संधी उपलब्ध करून देतात. अशाप्रकारे नाट्यनिर्मिती करणा-या संस्थांपैकीच एक मोठी संस्था म्हणजे ‘कॅलिफोर्निया आर्ट असोसिएशन’. या संस्थेची दहा वर्षांपूर्वी स्थापना झाली आणि तेव्हापासून अनेक दर्जेदार नाटकांची संस्थेने निर्मिती केली. शिकागो येथे होणा-या अधिवेशनात या संस्थेतर्फ़ेही काही एकांकिका सादर केल्या जाणार आहेत. त्याबाबत माहिती घेण्यासाठी ‘कॅलिफोर्निया आर्ट असोसिएशन’चे अध्यक्ष मुकूंद मराठे यांच्याशी केलेली बातचीत....
अमेरिकेतून सादर होणा-या कार्यक्रमांबद्द्ल त्यांना विचारले असता ते म्हणाले की, "अमेरिकेतील खूप वेगवेगळ्या शहरातून अनेक कार्यक्रम तिथे सादर होणार आहेत. त्यात कॅलिफोर्निया आर्ट असोसिएशनला सुद्धा कार्यक्रम सादर करण्याची संधी मिळाली आहे. याआधीच्या सुद्धा अधिवेशनात आम्हाला एकांकिका आणि नाटक सादर करण्याची संधी मिळाली आहे. यात आम्ही आमच्या समीप रंगमंच व्दारे कार्यक्रम सादर करणार आहोत. आमच्या या वेगळ्या उपक्रमात ऑडिटोरिअम न घेता लोकांच्यामध्ये जाऊन आम्ही नाटक सादर करतो. जेणेकरून प्रेक्षकांच्या अधिक जवळ ती कलाकृती सादर व्हावी. जनरली प्रेक्षकांना इतक्या जवळून नाटकाचा अनुभव घेता येत नाही. यातून ते होतं आणि आणखी जास्त चांगला संवाद साधला जातो. भारतात असे प्रयोग अमोल पालेकर यांनीही केले आहेत. इथेही आम्ही तसाच प्रयोग करणार आहोत. म्हणजे लोकांना त्याचा चांगला अनुभव घेता येईल. या संकल्पनेबद्द्ल ज्यावेळी कार्यक्रम कमिटीला मी सांगितली तेव्हा त्यांना ती खूप आवडली आणि त्यांनी या कार्यक्रमांना होकार दिला".
अधिवेशनात सादर केल्या जाणा-या कार्यक्रमांबद्दल सांगतांना ते म्हणाले की, "यावेळेला अधिवेशनात आम्ही कला तर्फ़े चार एकांकिका सादर करणार आहोत. ह्या सादर होणा-या कलाकृती फक्त कला संस्थेंपर्यंतच मर्यादीत राहू नये, यासाठी अमेरिकेतील सुभंग ओक हे ‘गप्पा’ ही एक एकांकिका सादर करणार आहेत. त्याशिवाय आम्ही दोन एकांकिका करणार आहोत. त्यातील एक म्हणजे जी.ए.कुलकर्णी यांची ‘स्वामी’ ही प्रसिद्ध कलाकृतीचं नाट्य रूपांतर करून ते सादर करणार आहोत. आणि दुसरी एकांकिका आहे ती पुण्याच्या धर्मकिर्ती सुमन यांनी लिहीलेली ‘पाणी’ ही एकांकिका. आणि सुहास तांबे लिखित ‘सॅट जोशी’ ही सुद्धा एकांकिका सादर होणार आहे".
या सर्व कार्यक्रमांचे वैशिष्ट्य काय असणार याबद्द्ल विचारता त्यांनी सांगितलं की, "वैशिष्ट्य असं की ह्या सगळ्या एकांकिका वेगवेगळ्या विषयांच्या आहेत. सादरीकरणाच्या दृष्टीने नावीन्यपूर्ण असलेल्या आहेत. जरी आम्हाला समीप रंगमंच सारखी व्यवस्था मिळणार नसली तरीही जास्तीत जास्त लोकांना ती जवळून कशी बघता येईल याचा प्रयत्न आम्ही करणार आहोत. जरी तिथे जास्त फॅसिलिटीज नसल्या, लाईट्स नसले तरीही जर चांगले कलाकार असले, चांगली कलाकृती असेल तर त्याला नक्कीच प्रेक्षकांचा प्रतिसाद मिळतो. यात महत्वाचं म्हणजे जास्त मेकअप आणि टेक्निकल गोष्टी नसतानाही फक्त चांगल्या अभिनयाच्या जोरावर ती कलाकृती सादर केली जाणार आहे. त्यामुळे प्रेक्षकांना ती आवडेल अशी आशाही त्यांनी यावेळी व्यक्त केली".
श्री. मराठे हे कॅलिफोर्निया आर्ट असोसिएशनचे अध्यक्ष आहेत त्यामुळे या संस्थेबाबत त्यांना विचारले असता ते म्हणाले, की, "या असोसिएशनची स्थापना गेल्या १० वर्षांपूर्वी झाली. अनेक अधिवेशनामध्ये अनेक शहरात आम्ही आत्तापर्यंत कार्यक्रम केलेत. सॅनफ्रॅन्सिसको बे एरियातील आम्ही काही नाट्यवेड्या मंडळीनी एकत्र येऊन या कला संस्थेची स्थापना केली. आणि अनेक उत्तम कलाकृतींची निर्मिती केली. त्या माध्यमातून अनेक जुन्या नाटकांचे प्रयोग केलेत आणि अजूनही करत आहेत. आमचा आणखी एक उद्देश हा आहे की, जास्तीत जास्त जुन्या नाटकांचं जतन केलं जावं. त्यासाठी काही दर्जेदार नाटकांचे चित्रीकरण करून त्यांचं जतन करण्याचा प्रयत्न केला आहे. काय होतं की, अनेक जुन्या कलाकृती ह्या पुन्हा पुन्हा होत नाहीत म्हणून हे जतन करण्याचा आमचा प्रयत्न आहे. अनेक अद्वितीय अशा कलाकृती बघीतल्या गेल्या पाहिजे असं आम्हाला वाटतं".
एवढ्या मोठ्या प्रमाणात नाटकांची निर्मिती केल्यावर त्याला प्रेक्षकांचा प्रतिसाद कसा मिळतो, याबद्द्ल सांगतांना ते म्हणाले की, खूप चांगला प्रतिसाद मिळतो. जर त्या कलाकृती उत्तम आणि दर्जेदार असतील तर नक्कीच त्याला प्रेक्षक चांगला प्रतिसाद देतात".
तिकडे मराठी नाटकांची निर्मिती करतांना कलाकारांच्या अडचणी येत असतील असं विचारता ते म्हणाले की, "नाही..फार अडचण जात नाही कारण इकडे खूप चांगलं टॅलेंट आढळून येतं. अनेक चांगले कलाकार इकडे मिळतात. एवढंच काय तर त्यांच्या अभिनयाची क्षमताही प्रोफेशनल कलाकारांच्या बरोबरीचीच असल्याचं त्यांनी सांगितलं.
या संस्थेव्दारे भारतात कधी प्रयोग केलेत का असं विचारता ते म्हणाले की, अजून तरी नाही. पण संधी मिळाल्यास आम्ही नक्की भारतात नाटकांचे प्रयोग करू", असं ते म्हणाले.
अधिवेशनात येणा-या प्रेक्षकांना संदेश देतांना ते म्हणाले की, बीएमएम तर्फ़े घेतल्या जाणा-या अधिवेशनाकडे प्रेक्षकांनी फक्त मनोरंजन म्हणून बघू नये. कारण बीएमएमची स्थापन होण्याचा आणि त्याद्वारा ही अधिवेशने भरविण्याच्या एक मोठा आणि महत्वाचा उद्देश आहे. तो फक्त एक मेळावा राहू नये. त्याचे अनेक उद्देशही त्यातून साध्य व्हायला हवेत. त्यादृष्टीनेही मराठी लोकांनी जागृत राहायला पाहिजे", असा संदेश त्यांनी दिला.
शेवटी या अधिवेशनाबद्दल बोलतांना ते म्हणाले की, यावेळी आयोजकांनी खरंच खूप वेगळे आणि दर्जेदार कार्यक्रम आयोजित केले आहे. त्यात गिरीश जोशींसारख्या प्रतिभावंत लेखक-दिग्दर्शकांचे वेगळ्या विषयावरचे ‘लव्ह बर्डस’ हे नाटक ठेवलं आहे. तसेच गिरीश कर्नाड यांचं ‘तूला मी मला मी’ हे सुद्धा नाटक ठेवलं आहे. ही प्रेक्षकांसाठी खरंच खूप चांगली संधी असेल चांगल्या कलाकृती बघण्याची. त्याशिवाय आपल्या सर्वांसाठी अभिमानास्पद असलेला आणि महाराष्ट्राच्या संस्कृतीचं दर्शन करून देणारा ‘मराठी बाणा’ हा अशोक हांडे यांचा कार्यक्रमही ठेवण्यात आला आहे. हे खरंच खूप चांगलं आहे", असं त्यांनी शेवटी व्यक्त केलं.
महाराष्ट्रात मराठी रंगभूमीला चांगले दिवस आल्याची चर्चा होत असतांना सातासमुद्रापार असलेल्या देशांमध्ये सुद्धा मराठी नाटकांची एवढ्या मोठ्या प्रमाणात निर्मिती केली जाते. तेही नवनवीन प्रयोग करून खरंच हे खूप कौतुक करण्यासारखं आहे. तसंच प्रेक्षकांचाही चांगल्या कलाकृतींना प्रतिसाद मिळतो. अशाप्रकारे जर तिकडे नाट्यनिर्मिती होत राहीली तर नक्कीच तिकडच्या मराठी बांधवांना आपली मराठी नाटकांची भूक सहज भागवता येईल. त्यासाठी कॅलिफोर्निया आर्ट असोसिएशन आणि त्यासंबंधीत कलावंतांना या अधिवेशनात सादर होणा-या आणि पुढील प्रयोगांसाठी झगमग टीमतर्फ़े हार्दीक शुभेच्छा...!
- अमित इंगोले
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा